Vorige week deed ik mijn eerste post over inhuldigingsdag. Ik stelde de vraag: hoe houden we het veilig? Dat leverde diverse gesprekken, chats en e-mails op en dat gaf nieuwe kijkrichtingen en inzichten. Deze week blog ik over mijn werkwijze in de hoop daarmee nog meer mensen in meehelp- en meedenkmodus te krijgen mijn werkwijze aan te scherpen en er samen een feestlijke en veilige dag van te maken.

Onderstroom- en zwermdenken als basis

Door de beschikbaarheid van (mobile) social media kunnen mensen eenvoudiger en sneller met elkaar communiceren dan voorheen (zie bijvoorbeeld Groundswell door Li en Bernoff, 2008 of Here comes everybody door Shirky 2009). Gelijkgestemden vinden elkaar op een Facebook-pagina of spreken met elkaar af via een Facebook-event. En op Twitter volg je mensen die je inspirerend vindt en tweet je met wie je het eens of juist oneens bent of discussieer je erop los rond een hashtag. Hierdoor ontstaan fluïde soms erg tijdelijke communicatiestructuren, die zich – hoe cliché ook – goed laten beschrijven met metaforen als vloeistofstromen, zwermen vogels of scholen vissen. Deze stromen bewegen voort en zijn moeilijk tegen te houden, want mensen blijven met elkaar praten – ook al ligt er een steen in de rivier of staat er een gebouw in de weg. Je stroomt of vliegt er gewoon omheen.

Dit onderstroom- en zwermdenken is één van de pijlers bij mijn Project XYZ-onderzoek om naar groepen mensen, hun sociale dynamiek en ‘cyberellende op straat’ te kijken. En zo gebruik ik het ook bij het bestuderen van inhuldigingsdag.

Ik breng de zwermen in kaart die vooraf, tijdens en achteraf mogelijk actief gaan zijn. Ik duid ze in termen van een naam, een beschrijving, een plaatje, waarvoor ze komen en waar ze online met elkaar praten. Ik licht de meest relevante uit en neem ze nader onder de loep. Ik volg ze en ik probeer per zwerm en voor het geheel scenario’s te maken.

Zwermen vinden en duiden

Om zwermen te vinden, heb ik een aantal dingen gedaan:

  1. Rondom het moment dat koningin Beatrix haar abdicatie aankondigde heb ik social media berichten gevolgd. Twitter ontplofte voorafgaand, tijdens en na afloop van de aankondiging. Heel Nederland vond er iets van en ook traditionele media stonden er bol van. De reacties liepen uiteen van ‘prins pils wordt koning bier’, tot ‘Bea bedankt’ tot ‘weg met de monarchie’. Martijn Rijk van HowAboutYou analyseerde de social media berichten met OBI4wan en duidde het op Frankwatching als ‘een social media buzz groter dan ‘Haren’. Op deze avond ben ik begonnen met het aanleggen van een Storify-story en het aanleggen van Twitterlijstjes, zoals een groot aantal openbaar te volgen zijn via @PrXYZ.
  2. Ik heb social media berichten gevolgd nadat Joanna van der Hoek, bij de zeventigste verjaarsviering van koningin Beatrix op vrijdag 1 februari in Utrecht, Nederland liet kennismaken met de ‘Weg met de monarchie. Het is 2013’ actie. Tot en met de uitzending van Pauw en Witteman op maandag 4 februari waren de hashtags #wegmetdemonarchie en #hetis2013 veelgebruikt op Twitter. Verschillende zwermen werden actief, zoals bijvoorbeeld oranjefans, anti-monarchisten, mensen uit de Occupy-hoek, republikeinen, columnisten, journalisten en mensen die vrijheid van meningsuiting belangrijk vinden. Ik heb mijn Storify-story, mijn Twitterlijstjes aangevuld en heb geprobeerd stemmingen onder elkaar te zetten. Sommige groepen gaan aan op de ‘100 miljoen uitkering van het koningshuis’, anderen vinden dat ‘erving bullshit is’ en dat ze ‘geen onderdaan’ willen zijn. Anderen noemen ‘prins pils’ of maken zich druk over dat Joanna is ‘opgepakt voor het omhoog houden van een stuk karton!’. Nog anderen zijn ‘klaar met die grefo’s van het koningshuis’ of maken zich druk om vader Zorreguieta.
  3. Ik heb gesproken met betrokkenen, experts en mensen die ervaring hebben met events en in het bijzonder grote events in Amsterdam (zoals Koninginnedag, Sail en de Gay Pride). We bespraken drie vragen: 1. wie gaat er mogelijk actief zijn en 2. wat zijn dat voor mensen en 3. wat willen ze?
  4. Ik ben Facebook-pagina’s gaan liken, ik heb mezelf aangemeld als ‘mogelijk-aanwezig’ bij Facebook-events, ben updates gaan volgen en ben beheerders en mensen die actief waren en/of zijn, gaan volgen. Een lijstje vind je hier.
  5. Ik ben samen met anderen zoekopdrachten gaan formuleren, instellen en bijstellen voor Twitter en Google Alerts en Lexis Nexis. Zowel op ‘inhoud’ als bijvoorbeeld op namen zoals ‘#30april OR #inhuldiging OR #troonswissel OR #troon’ of ‘waxine OR waxinelicht or waxinehouder’ (beide van Het is 2013).
  6. Ik ben media-dossiers van traditionele media gaan volgen (zoals bijvoorbeeld Nu.nl, Telegraaf, de NOS en ben blogs gaan volgen die schrijven over de troonswisseling of protestacties zoals Krapuul, Kritische Studenten Utrecht, Johnito, of Indymedia.
  7. Ik ben de officiële kanalen die berichten rondom 30 april gaan volgen. Zie ook de twitterlijst officials.
  8. Ik heb mijn blogpost gedaan en lezers gevraagd mee te denken en de reacties heb ik meegenomen in mijn zwermlijstjes.
  9. Ik heb alles geprobeerd al mijn inzichten door te geven aan de mensen achter social media moderating tools OBI4wan en Radian6. Ik mag meekijken en -knutselen en zij geven op hun beurt weer aanvullingen terug.

 

Zwermen verder duiden

Van elke zwerm probeer ik een beeld te schetsen. Daarbij besteed ik aandacht aan de volgende eigenschappen:

  1. Naam, beschrijving en labels die je aan een zwerm kunt hangen om de mensen te duiden.
  2. Leeftijdsgrenzen en gemiddelde leeftijd, woonplaats en eventueel andere demografische eigenschappen die relevant lijken.
  3. Omvang: om hoeveel mensen gaat ’t?
  4. Welke communicatiemiddelen ze vooral gebruiken en op welke wijze. Twitter? Facebook? Welke pages? Hyves? Whatsapp? Ping?
  5. Onderwerp van gesprek. Waar praten ze vooral over? Gebruiken ze jargon of straattaal?
  6. Welke mensen belangrijk zijn voor de zwerm. Wie zijn de ‘iconen’? Wat zijn de ‘engagers’? Naar wie luisteren ze vooral?
  7. Waar ze voor komen. Voor welke events? Voor een mooie dag? Om te rellen? Voor de oranje’s? Vanuit de YOLO-gedachte? Met welke verwachtingen komen ze?
  8. Hoe en wanneer ze naar Amsterdam komen en gaan. Met het openbaar vervoer? Met de auto? Op de fiets?
  9. Een risicoprofiel. Welke risico’s zijn relevant voor deze groep en hoe groot zijn deze?

 

Primaire focus komende dagen

De komende dagen werk ik nauw samen met HowAboutYou / OBI4wan om de aanloop, het verloop en afloop in de gaten te houden. In het bijzonder let ik op de volgende zwermen:

  1. #Hetis2013 / #wegmetdemonarchie: een groepering ontstaan direct na de de aankondiging van de abdicatie. De groepering is ontstaan in de hoek van Occupy en Kritische Studenten Utrecht. Nederland maakte voor het eerst kennis met de groepering toen Joanna van der Hoek haar kartonnetje omhoog hield in Utrecht. Inmiddels heeft ook het Nieuwe Republikeins Genootschap zich aangesloten en protesteren ze samen op het Waterlooplein. Linkse fora als Indymedia roepen op om mee te protesteren. En Joanna spreekt morgen tijdens de eindrally van het Marxisme Festival van de Internationale Socialisten. ‘Het is 2013’ geeft aan te gaan protesteren op het Waterlooplein en het ludiek te willen houden. Daarnaast bereiden ze micro-protesten voor, die overal in de stad kunnen plaatsvinden: individuele of kleinschalige acties die zo klein zijn dat ze niet tellen als demonstratie en inhaken op je recht op vrijheid van meningsuiting. Denk aan blote tieten / bodypaint acties of een klein spandoekje. Hoe dan ook deelt ‘Het is 2013’ protestbordjes uit met daarop wat je rechten zijn (NRC 27 maart). Rondom ‘Het is 2013’ zijn mensen actief die ‘ludiek’ wat ruimer lijken op te vatten. Er wordt al dan niet grappend getwitterd over waxinelicht-gooien. Kortom: ik verwacht ergens in het zicht van de camera’s een individuele actie of meer en daarnaast vanaf een uur of 12 een mooi feestje op het Waterlooplein.
  2. Jongeren / feestgangers. Zij bezoeken Amsterdam om één of meerdere feesten aan te doen en feestend over de straten te zwerven. Het merendeel nuttigt de hele dag door alcohol en een deel gebruikt drugs. In een bomvolle nauwe stad leidt dat tot spanningen en jaarlijks leidt dat vooral bij vertrek met openbaar vervoer tot incidenten en aanhoudingen (NOS 2012). Dit jaar verwacht Burgemeester Van der Laan meer bezoekers dan ooit tevoor. De verwachtingen variëren van 800.000 tot 1 miljoen (Dagblad van het Noorden, 16-4-2013). Of er iets mis gaat is moeilijk van te voren te voorspellen. Wel zijn er volgens Ewoud de Voogd doorgaans vlak voordat het mis gaat online signalen op te pikken. OBI4wan zal dat monitoren proberen zo snel mogelijk te signaleren en duiden.
  3. 4Channers / anonieme social media accounts. Vorig weekend ontstond paniek in Leiden na een anonieme aankondiging van een school-shooting op 4Chan. De dreiger lijkt inmiddels gevonden en op donderdagavond 25 april berichtte Geen Stijl over een nieuwe aankondiging nu van een actie op Koninginnedag. Of we deze actie nou wel of niet serieus moeten nemen, het is niet ondenkbaar dat er voor of op 30 april een nieuwe aankondiging of hoax met anonieme afzender wordt gepost en dat dat online én offline paniek geeft.
  4. Satire-accounts, zoals @Koningin_NL en @NS_Miscommunicatie haken aan bij evenementen waar hun achterban iets grappigs over wil lezen. Beide accounts waren bijvoorbeeld actief rondom Project X Haren en vulden met hun tweets de top 5 van tweets met meeste impact. En met hun duizenden volgers kunnen ze flink stemming maken of een geintje uithalen. Meer Satire-accounts vind je hier.
  5. ‘Solistische dreigers’. Dit zijn personen (zoals Anders Breivik en Karst Tates) die zonder medewerking van anderen, als gevolg van een individueel doorlopen proces naar geweld, door hun gedragingen of uitingen een dreiging vormen (AIVD Kennisbank). Een politieteam van de Landelijke Eenheid houdt ongeveer honderd eenzame dreigers in de gaten (AD 19-4 2013). Als burger is het moeilijk zicht te krijgen op deze personen. Daarom richt ik me vooral op het zo snel mogelijk signaleren en duiden van resultaten van hun mogelijke acties.

 

Meehelpen? Graag!

Zie je iets wat ik zou moeten zien? Vind je twitter-accounts die ik persé moet volgen? Zie je Facebook-events die we persé in de gaten moeten houden? Heb je een krantenknipsel dat ik persé moet lezen? Of heb je ideeën voor de gemeente Amsterdam of politie om het feestelijk en veilig te houden? Vragen? Opmerkingen? Alle ballen op #ProjectXYZ alsjeblieft. Mail, @reply, DM of whatever. ritzotencate@gmail.com.

Deze blogpost kwam tot stand met medewerking van een aantal mensen. In het bijzonder dank ik Bram Willemse.