Het begin van stromingen en ontwikkelingen is mooi. Door de opwinding, door het gevoel dat alles anders gaat worden, door de ondernemende en creatieve mensen die er op af komen, door het gevoel van saamhorigheid. Het voelt speciaal, het is speciaal. Ik had dat gevoel bij het begin van de punk, het begin van de house en het begin van de hiphop. Maar ook bij het begin van internet. En bij de jaren van 3voor12 die ik mocht meemaken. Daar gaat deze post over.

Op 15 Mei 1998 ging 3VOOR12 van start met een debat in Paradiso over de toekomst van publieke popradio. Daarna gingen we van 16 tm 20 mei vijf dagen laten zien en horen hoe volgens ons de radio van de toekomst er uit zag, toen heette het nog Radio 3VOOR12. We deden dat omdat we tegen de nieuwe radio-indeling op 3FM waren. De specialistische programma’s van de VPRO moesten plaatsmaken voor een dagelijkse horizontale brede programmering. Met Radio 3VOOR12 wilden we laten zien dat specialisme en diepgang in niches JUIST de toekomst had. Omdat we overtuigd waren van de toekomst van internet waar een einde aan de schaarste werd gemaakt en de macht zou verplaatsen van de zender naar de ontvanger.

Er zaten heel veel meer elementen in de vroege versies van 3VOOR12 die een visie op de toekomst van media lieten zien die later ook voor een groot publiek werkelijkheid zijn geworden. Ik ga hier niet pretenderen dat we grote visionairs waren. Wat het mooie van begindagen van stromingen en technieken is, en zeker in een tijd waarin informatie en communicatie voor iedereen toegankelijk zijn geworden, is dat de voorhoede gezamenlijk een ontwikkeling doormaakt. De één oppert een idee, de ander borduurt er op voort, met zijn allen ga je een richting in waar je niet meer van kan zeggen wie de aanstichter was. Dat waren we met zijn allen. Maar met zijn allen, al die mensen bij de VPRO, VPRO Digitaal en 3VOOR12 die er betrokken bij waren, mogen we naar mijn bescheiding mening best een beetje trots zijn. Ik ben het in ieder geval.

Want wat deden we allemaal al niet in die tijd …

Media op maat

Wat nu Spotify doet, zat al in de eerste editie van 3VOOR12. Je koos een non-stop muziekkanaal naar keuze (pop, metal, hiphop, etc) of je stelde op basis van je eigen voorkeursnummers je eigen ‘zender’ samen en luisterde waar en wanneer het je uitkwam. En als je voor de roots variant van 3VOOR12 koos, kreeg je ook alleen nieuws uit die hoek. De keuze was aan de gebruiker.

Media on demand

Wat nu podcasts zijn, zat ook vanaf dag 1 in 3VOOR12. Specialisten maakten hun eigen wekelijkse show en vertelden je met persoonlijkheid waarom hun nieuwe favoriete releases zo bijzonder waren. Er was ruimte voor diepgravende journalistiek die op afroep kon beluisteren en bekijken. Want de ‘radio’ uit Radio 3VOOR12 verviel al snel toen ook video van kwaliteit tot de mogelijkheden behoorde. Ook razend populair bij het publiek waren het gigantische archief aan concerten en djsets plus de Luisterpaal waar je ver voor Spotify integrale albums kon beluisteren.

Livestreaming

Op tv en radio was altijd maar beperkt ruimte voor de livemuziek van een festival. Zonde eigenlijk, vonden we. En dus gingen we soms wel meerdere podia tegelijk van festivals uitzenden. Eerst in lage kwaliteit en alleen audio, maar langzamerhand steeds beter en ook met video. In een tijd waar alles on demand beschikbaar komt zijn het vandaag de dag de evenementen (sport, muziek) die nog altijd streaming hits zijn.

Crowdsourcing

3VOOR12 ging al snel ‘the knowledge of the crowd’ optimaal benutten met 3VOOR12/Lokaal. Het idee: samen weten we meer. De techniek van 3VOOR12 werd beschikbaar gesteld aan lokale muziekliefhebbers die gingen berichten over hun lokale muziekscene. In 17 edities werd levendig bericht over nieuwe bandjes en nieuwe dj’s. Ook bijzonder was Film It Yourself waar fans aangezet werden tot het samen vastleggen van concerten met behulp van een app op een mobiel.

Creative Commons

Doordat media eenvoudig te dupliceren is als het eenmaal digitaal is, zijn we de afgelopen decennia anders tegen rechten aan gaan kijken. En zijn er ook mensen gekomen die hebben gezegd: ik wil juist graag dat mijn creativiteit verspreid wordt en onder voorwaarden mag je mijn waar gebruiken. 3VOOR12 Plundert Musea was een mooi project in het kader van die zogenaamde Creative Commons. We namen het geluid van bijzondere instrumenten van musea op en riepen mensen op nieuwe composities met die samples te maken.

Recommendation

Als alles digitaal wordt, komt er een veelheidsprobleem, werd al snel duidelijk. En is er dus behoefte aan gidsing. Een van de eerste keren dat we dat gebruikten was tijdens Lowlands. Door op Bloedbroeders te klikken, kregen mensen adviezen. ‘Als je deze artiest leuk vindt, probeer dan ook deze.’

Social

Dat communicatie een belangrijke plek op internet zou gaan vervullen was al snel duidelijk. En dat mensen sociale wezens zijn, wisten we natuurlijk ook al even. En dus kon je je vrienden gaan volgen zodat je wist wat zij mooi vonden, en dus kwam er een forum. En kwam er een razendpopulaire quiz waar je online je kennis met anderen kon meten. Zo zijn er veel voorbeelden van de sociale component van 3VOOR12. Maar een van de allerleukste was de periode waarin we een social laag aan optredens toevoegden. Als je inlogde kon je een persoonlijkheid aannemen die als het ware in de zaal plaatsnam en kon praten met de andere online bezoekers. En de ander een biertje kon geven of door de zaak kon springen.

Social TV

Dit was al een vroeg voorbeeld van Social TV, maar snel volgende een volgende fase. 3VOOR12 ging vanaf de eerste dagen van Twitter dat medium actief inzetten. Om op een andere manier verhalen te vertellen, om het gesprek aan te gaan met artiesten en fans. Tijdens Pinkpop 2017 brachten we Twitter naar ‘tv’. Wie naar de livestream van dat festival keek zag zowel de tweets van frontstage (het publiek), backstage (de redactie) als thuis (de kijker) onderdeel van de uitzending uitmaken.

Interactiviteit

Er zijn veel voorbeelden van interactiviteit te noemen in projecten van 3VOOR12 (Op Weg Naar Stadskanaal!), maar de meest bijzondere van allemaal was toch echt de homepage op UPC, wat nu Ziggo is. Want daar werd maximaal gebruik gemaakt van de mogelijkheden van interactieve televisie. De kijker / luisteraar kon kiezen uit 2 tv-kanalen, 6 radiokanalen, nieuws, een quiz en kon bijdragen aan de radioshow van Dave Clarke.

Crossmedia

Het is een beetje een leeg begrip, maar crossmediaal is wel wat 3VOOR12 voor mij altijd geweest is. En ik heb 3VOOR12 altijd gezien als een voorbeeld van hoe een omroep georganiseerd zou kunnen worden. Het startpunt is niet het medium, maar het onderwerp. 3VOOR12 claimt het domein ‘alternatieve popmuziek’ en zet de verschillende media en vertel- en communicatievormen in om zijn publiek zo goed mogelijk te bedienen en betrekken.

Grote dank en hulde aan iedereen die de afgelopen twintig jaar aan 3VOOR12 heeft gewerkt en heel bijzonder dat ik een rol in die eerste periode heb mogen spelen. En zeker ook grote dank aan de VPRO die die ruimte heeft gegeven. En van harte 3VOOR12. Keep up the good work!

Erwin Blom