Peter van Schaik is het schoolvoorbeeld van iemand die inzoomt op een niche. In zijn geval de uitvaart. Zes jaar geleden had hij 15 websites over uitvaarten, inmiddels zijn het er 65. “Ik heb één site voor terminale zorg, één site voor uitvaarten die het milieu zo min mogelijk belasten en twee offerte sites: 1 quick and dirty en de ander heel zorgvuldig en uitgebreid. Daarnaast heb ik een heleboel lokale uitvaartsites.” Naast zijn websites is Van Schaik inmiddels zelf ook actief als uitvaartondernemer onder de naam Amstel Uitvaarten. “Dat ben ik 8 november begonnen en dat wordt snel groot. Terwijl ik niet eens wat bijzonders doe: ik ben gewoon eerlijk. Dat is het belangrijkste.”

Van Schaik heeft een achtergrond in een heel andere richting. “Ik heb zelf economie gestudeerd aan de VU en wilde eigenlijk econoom worden. Iets met beleggingen of zo. Maar de dood is zo dichtbij en impactvol. Dat maakt het voor mij interessant.” Dat hij nu 65 sites beheert is volgens hem logisch. Veel van de sites zijn heel lokaal gericht. Die gaan over een uitvaart in Amsterdam of Rotterdam. “Je kunt niet met één site overal goed in zijn. De informatie is helemaal anders. Het is niet allemaal hetzelfde met een dun sausje lokale varianten eroverheen. Het is compleet anders. Hoe je een hospice opname regelt in Amsterdam is wezenlijk anders dan in Rotterdam.” Naast de lokale uitvaartsites heeft hij twee uitvaart-vergelijkingssites. “Omwille van de transparantie. Mensen kunnen hun wensen indienen die ondernemers moeten beprijzen om ze zo te dwingen om op dezelfde manier te offreren.”

“Je kunt beter in het Hilton liggen dan in een mortuarium, ”

Uitvaartondernemer is geen beschermd beroep. “Dat is in mijn ogen onderhand een probleem: iedereen is vrij. Je kunt vanmiddag beginnen. Dus wat zie je vaak, zeker bij een tegenvallende economie waarin mensen hun baan kwijt raken, dan is de uitvaartbranche een markt met hele lage toetreding. Je koopt een telefoon en een laptop  en je kunt aan de gang. Maar het is ook een vorm van simplisme om te denken iedereen gaat dood, dus dat droogt nooit op, er zal wel veel geld zijn.” Jaarlijks overlijden gemiddeld 149.000 mensen. De laatste jaren is het aantal zzp-ers in de branche toegenomen van 800 naar 1800. “Een uitvaartondernemer zit met heel veel loondienst-personeel en die deed altijd 150/160 uitvaarten per jaar en dan komt er een ZZP-er en die doet z’n buurvrouw en een achterneef en de groenteboer. En als er dan nog een ZZP-er naast komt dan mist de loondienst man uiteindelijk 4 a 5 uitvaarten per maand keer het aantal zzp-ers. Die moet inkrimpen, hij ontslaat mensen en wat gaan die doen? Die worden zzp-er. Maar voor consumenten wordt het allemaal aantrekkelijker: meer concurrentie leidt tot lagere prijzen.”

Ondanks die lagere prijzen is Van Schaik zelf ook uitvaartondernemer geworden. Een richting die hem misschien nog wel meer ligt dan de online kant. ” Ik vind die uitvaarten doen wel erg leuk, omdat het heel direct is. Ik leer ook heel veel. Het is ook een kruisbestuiving. Ik leer meer dan ooit hoe tarieven in elkaar zitten, dus ik kan ook het consumentenbelang beter vertegenwoordigen. En ik ken de valkuilen, want die zijn er best wel veel. Dat begint bijvoorbeeld al als iemand overlijdt in een hospice of een zorgcentrum. Dan komt er soms wel eens een verpleger op je af die zegt goh ik heb zo’n goede band met uw moeder zou ik de verzorging mogen doen. Dan zeggen mensen ja en vervolgens blijkt het een commerciële dienst waar je een rekening voor krijgt, terwijl dat niet zo wordt uitgelegd.” Ook het verblijf in een mortuarium van een ziekenhuis kost geld. “Daar hebben mensen geen weet van. Er wordt gezegd doe maar rustig aan, neem de tijd, maar ik kan je één ding zeggen je kunt beter in het Hilton liggen dan in een mortuarium, want dat laatste is duurder per dag. Er zijn mortuaria die 185 euro per nacht kosten. Dat is grappig tot het jouw dierbare is. Soms zit het Pinksterweekend er tussen en dan krijg je een rekening van 500 euro.”

“Waarom zou je afscheid nemen in een crematorium waar je nooit komt?”

Van Schaik denkt dat de begrafenis op maat een belangrijke trend is op dit moment. “Wanneer je vroeger naar Amerika ging dan kocht je een kant en klare volledig verzorgde reis en nu koop je een ticket via Skyscanner en regel je via Airbnb een appartement. Doordat je het zo bij elkaar scharrelt wordt het goedkoper en voelt het authentieker omdat je het allemaal zelf geregeld hebt. Dat zie je ook in de uitvaartbranche. Mensen willen zich niet meer overleveren aan de middelmatige smaak van de uitvaartbranche met een standaard pakket. Dat is eigenlijk waarom we Amstel Uitvaart zijn gestart. Wij leveren de core van de dienstverlening, dus de logistiek en het papierwerk. Eigenlijk alles wat mensen niet zelf willen of kunnen doen. Maar de essentiële dingen waarmee ze er kleur aan kunnen geven: het schrijven van een draaiboek, de kaart en de speeches daar hebben we dan een handleiding voor en stimuleren we ze in. Het resultaat is dat ze dan het gevoel hebben dat ze een veel persoonlijker uitvaart hebben ontwikkeld omdat ze veel meer hands on zelf hebben gedaan.”

Daarbij let Van Schaik ook goed op de kosten. “Waarom zou je afscheid nemen in een crematorium waar je nooit komt? Waarom niet de hele dienst bij jou thuis? Dan laat je de rouwauto komen en zwaai je de overledene daar uit. Dan vindt de crematie plaats zonder de aanwezigheid van de familie, dat scheelt je kapitalen. Als je mensen daarop wijst dan hebben ze het gevoel: je helpt me want het is veel persoonlijker geworden. We hebben onze eigen koffie gedronken en hadden niet te maken met bezoektijden of 250 euro voor een rouwbezoek. Als je dan de crematie verder doet zonder familie dan scheelt je dat duizenden euro’s.” Zo is Van Schaik van alleen maar online steeds meer offline geworden. Hij organiseert ook de Uitvaartbeurs. “Die beurs is 14 april in de Westerkerk in Amsterdam. Gratis toegang. De eerste editie heb ik goed gescoord met een vecht cursus voor uitvaartleiders. Ik had iedereen wijsgemaakt dat de agressie enorm was toegenomen tijdens uitvaarten. De tweede keer had ik een kist met een sjoelbak bovenop. En ik had de grafmoestuin: er is steeds minder ruimte voor moestuintjes, maar op de begraafplaats is wel ruimte. Maar dit keer hebben we iets wat in het brandpunt van discussie staat. Je gaat het zeker terugzien op het journaal, als alles goed gaat.“

(Een verslag van @daalder)

De afleveringen van Top Names zijn via Soundcloud en iTunes als podcast beschikbaar dankzij sponsoring van  Merchandise.