De ecologische voetprint van de gemiddelde Nederlander bestaat voor 38% uit spullen. Daarmee zijn spullen belastender voor het milieu dan vliegen en vlees eten bij elkaar. En dat terwijl veel van die spullen vrijwel nooit worden gebruikt. Neem een doorsnee consumenten boormachine. Je koopt hem voor een klus en daarna ligt het ding vaak ongebruikt in een kast. Dat moet anders kunnen, dacht Daan Weddepohl. Hij kwam in 2012 met Peerby: een marktplaats voor het delen van spullen. Eerst gratis en later tegen betaling. Winst maakt Peerby nog altijd niet, maar volgens Weddepohl komt dat moment in zicht.

De zoektocht naar een kloppend businessmodel waarbij de idealen niet het onderspit delven staat beschreven in het onlangs verschenen boek “99 redenen om te stoppen en toch door te gaan“. Geschreven door Weddepohl zelf. De eerste keer dat hij dacht aan stoppen was nog in het prille begin van Peerby. “We hadden onszelf 9 maanden opgesloten, iets geprogrammeerd, een lanceringscampagne gedaan met een promotieteam en flyers en allerlei fratsen. Toen kwam de lancering en gebeurde er niks. Er was niemand die het platform gebruikte, niemand snapte het, de marketing werkte niet, niemand begreep de app, er werd niks gedeeld, de doelgroep bleek niet te kloppen. Het was helemaal niks.”

“De weegschaal in balans”

Toch besloot Weddepohl door te zetten. Na wat tweaken kwam de zaak in beweging. “Ik dacht mensen die spullen willen delen, doen dat vast alleen tegen betaling. We waren dan ook erg verrast toen mensen juist gratis dingen bleken te delen. Daardoor hebben we de betaalknop de eerste vijf jaar niet ingebouwd. Toen gingen we pas nadenken: hoe gaan we dit bedrijf draaiende houden? Want het koste bakken met geld en er kwam niks binnen.”

De zoektocht naar het juiste businessmodel duurt tot op de dag van vandaag voort. En is misschien wel steeds belangrijker geworden omdat Weddepohl in zee is gegaan met vc’s. Het lastige is: je moet eerst mensen zien te winnen die naar het platform komen en vervolgens moet je zorgen dat ze regelmatig terugkomen. Het eerste kost geld en het tweede is niet vanzelfsprekend.

“Spullen huren of lenen doe je eens in de zoveel tijd, anders ga je het kopen. Mensen komen niet dagelijks terug, maar één keer per kwartaal. Dus je moet heel veel trucs gaan verzinnen om te zorgen dat het geld en de energie die je kwijt bent in het terughalen van mensen of het binnenhalen van mensen opweegt tegen de inkomsten die je binnenhaalt. Dat is een soort weegschaal waarbij je de hele tijd met een klein mesje aan het kijken bent: kan ik er hier nog wat afsnijden of daar wat bij krijgen, net zolang totdat de weegschaal in balans is. Het gaat om kosten of inkomsten als je het plat slaat, maar dat betekent dat je in je software een knop zo moet veranderen dat het makkelijker wordt voor mensen om vaker iets uit te lenen.”

“Op zoek naar een loophole in het systeem”

“Het geld ophalen bij professionele investeerders, vc’s, dat viel wel mee. Dat levert wel druk op , maar je weet ook: als het niet lukt, dan snappen zij ook wel dat het onderdeel is van het spel. Ik ben pas  crowdfunding gaan ophalen op het moment dat ik echt goed nagedacht heb: geloof ik erin dat dit echt de goede investering is. Want als ik het niet geloof dan wil ik dan niemand gaat investeren. Dus op het moment dat wij die crowdfunding deden, was ik ervan overtuigd: nu hebben we het gevonden, dit is het. We hebben het. We hoeven er nu alleen nog maar geld in te stoppen om het verder te laten groeien. En daar heb ik me dus achteraf in vergist. Een jaar later lag ik wakker: ik kan die mensen niet teleurstellen.”

Toch wil Weddepohl niette veel water bij de wijn doen. “Ik vind het wel het allerleukst als wij mensen bij elkaar brengen. En iemand die professioneel verhuurt aan een consument is niet het meest romantische beeld. Wat ik wil is dat wij trouw kunnen blijven aan onze missie: ieder product moet onderdeel worden van de circulaire economie, dat betekent niet perse geen commerciële aanbieders, maar je moet wel trouw blijven aan je missie.”

De crux van het verhaal lijkt te zijn: de prikkels die uitgaan van het huidige economische systeem. “We zijn eigenlijk op zoek naar een loophole in het systeem waardoor we iets wat helemaal niet zou moeten kunnen toch mogelijk aan het maken zijn. Want er is eigenlijk geen businessmodel voor minder consumeren, er zijn alleen maar businessmodellen voor méér consumeren en toch proberen wij het tegendeel te regelen. Wat ik graag wil is mensen met een boormachine een prikkel geven waardoor ze gaan nadenken over wat voor boormachine koop ik nu eigenlijk. Maar ik zie ook in het huidige economische systeem wel de grenzen aan wat we met Peerby kunnen bereiken.” De economie geeft andere prikkels dan Peerby nodig heeft. “Het is goedkoper om te verspillen en weg te gooien dan repareren, recyclen of spullen onderhouden.”

“De regels van het kapitalisme ”

Oftewel, Weddepohl is in de afgelopen jaren keihard met zijn kop tegen de economische werkelijkheid aangeknald. Hij had misschien beter moeten weten. “Ik ben er heel naïef ingestapt. Ik dacht dit is een te gekke manier om de wereld te verbeteren. Dat geloofde ik echt. Ik dacht ik heb een fantastisch idee, ik haal geld op en dat idee werk dan. Maar zo werkt het dus niet. Heel veel dingen waar de wereld echt beter van wordt die leveren geen geld op, die kosten geld. Ik ben van een koude kermis thuisgekomen. Het is echt moeilijk.” Al gaat het de goede kant op. Op dit moment verdubbelt de omzet van Peerby naar eigen zeggen elk kwartaal. “We zijn nog steeds niet break even, maar het gaat op dit moment wel de goede kant op. Ik doe mee aan het economische spel, want ik geloof ook niet dat je door je te isoleren echt iets kunt veranderen.”

En zo worstelt Weddepohl voort. Zijn belangrijkste les na zeven jaar Peerby?  “Dat als we echt willen dat de wereld verandert, we opnieuw moeten kijken hoe wij waarden definiëren. Wat ik interessant vind aan Silicon Valley is dat alles geïnnoveerd mag worden maar het wel via de regels van het kapitalisme moet. Misschien moeten we ons afvragen of we niet toe zijn aan een beter nieuw economisch systeem, moeten we daar eens innoveren. Misschien zit daar wel meer potentieel om de wereld te veranderen. In plaats van met venture capital.”

(Een verslag van @daalder)

De afleveringen van Top Names zijn via Soundcloud en iTunes als podcast beschikbaar dankzij sponsoring van  Merchandise.