De huid van een haai heeft een structuur die ervoor zorgt dat het beest aerodynamisch door het water glijdt. Het Nederlandse bedrijf Qlayers is in staat om diezelfde structuur aan te brengen op bijvoorbeeld vliegtuigen, boten of windturbines. “Wij zijn de enigen in de hele wereld die dat soort structuurtjes kunnen printen en uiteindelijk op hoge snelheid zouden kunnen aanbrengen op industriële oppervlaktes”, aldus co-founder en CEO Josefien Groot. Mooi idee, maar de markt blijkt er nog niet klaar voor. Tot dat wel zo is specialiseert Qlayers zich in een geautomatiseerd printsysteem waarmee coatings op grote oppervlaktes kunnen worden aangebracht.

“Buizen, opslagtanks, vliegtuigen en windturbinebladen worden nu nog vaak nog met de hand en een spray-pistool gecoat. Dat heeft enorm veel tekortkomingen. Het is niet veilig en vaak vliegt de verf alle kanten op.  Gebruik van een spray-pistool kan het leiden tot 50% verfverlies. Wat wij hebben ontwikkeld is een geautomatiseerd printsysteem, een spraykop of een printkop, waarmee we verf automatisch kunnen aanbrengen zonder overspray. En overspray is het fenomeen waarbij verf alle kanten opvliegt. ”

Minder verlies dus en veel meer controle over de dikte van de aan te brengen laag. “De kop die wij hebben ontwikkeld zorgt ervoor dat we alle verf richting het oppervlak  sturen. Dat doen we met luchtschermen. Daarvoor hebben we aerodynamica gebruikt. We zorgen dat alle verf richting het oppervlak wordt gestuurd en dat we de laagdikte heel goed controleren. Dat doen we door alle parameters die invloed hebben op het coatingproces te controleren: luchtvochtigheid, temperatuur en afstand tot het oppervlak. Dat controleren we allemaal realtime.”

“Tonnen CO2 per jaar besparen”

Door betere coatinglagen aan te brengen kan een oppervlak efficiënter worden in gebruik. “Als de oppervlakte-ruwheid van bijvoorbeeld een windturbineblad met 20 micrometer varieert dan verlaagt het al de energie efficiëntie met rond de 15%. Dus we kunnen echte enorme verbeteringen boeken. In eerste instantie wil je dat het oppervlak zo glad mogelijk is en daar bovenop kun je nog structuren toevoegen om extra te besparen. Er is al één vliegtuig van Lufthansa waarbij ze dat hebben geprobeerd, met een andere veel minder kosten-efficiëntere technologie.  Dat vliegtuig hebben ze een jaar rond laten vliegen en toen hebben ze gezien dat het meer dan 1% brandstof bespaart. Dat is gigantisch veel.”

Innovatie in een industrie als de luchtvaart is erg lastig. Je hebt een hele lange aanlooptijd, een lange periode qua certificering, qua veiligheid, veiligheidsprocedures waar je allemaal doorheen moet. “Maar met onze structuurtjes veranderen we eigenlijk bijna helemaal niks. Tenminste we veranderen niks aan het vliegtuig zelf. Het enige dat we veranderen is de structuur op het oppervlak. We hoeven niet eens met een coating te werken die nog niet bestaat, we kunnen met coatings werken die nu al op de markt zijn. We veranderen heel weinig, maar daarmee hebben we wel een hele serieuze impact. Eén procent minder verbruik klinkt misschien als weinig, maar het kan echt tonnen CO2 per jaar schelen.”

“De meeste energie wordt gebruikt in de industrie”

Groot wordt gedreven door een wil om dingen te veranderen. Duurzaamheid is de rode draad in haar leven. Zij maakte eerder yogapants van gerecyclede petflesjes. Dat bedrijf heeft ze verkocht. “Duurzaamheid is voor mij heel erg belangrijk en dat is ook de reden waarom ik Qlayers heb opgericht. Als mensen aan duurzaamheid denken, dan denken ze heel snel aan consumentenproducten en veganistisch eten. Dat is allemaal super belangrijk. Maar als je kijkt naar de invloed die je daarmee hebt dan is dat nog relatief klein. Natuurlijk, alles draagt bij, maar als je kijkt naar waar de meeste energie wordt gebruikt  dan is dat toch wel in de industrie.” Het effectief aanbrengen van coatings is wat Groot betreft een tussenstap op weg naar het aanbrengen van de haaienhuid structuur. Qlayers is door de overheid goed geholpen. “We hebben het bedrijf echt kunnen opzetten dankzij subsidies. Daar ben ik de overheid ook echt heel dankbaar voor.”

Groot verwacht dat ze ooit nog wel eens de politiek in gaat, maar voorlopig is een eigen bedrijf haar passie. “Ik merk nu dat als je echt impact wil hebben, je zelf iets moet starten. Iets voor jezelf doen, zelf iets bouwen. Dan heb je niet alleen impact op de wereld maar ook op je medewerkers. Of die gelukkig zijn. Ik ben bang dat als je de politiek in gaat dat je idealistisch begint maar na een paar jaar verslapt: steeds meer praten, te weinig realiseren.”

De komende jaren gaat Qlayers aan de slag met de gepatenteerde spuitkop. En op zoek naar geld. Qua businessmodel zit Qlayers voor de komende jaren op licenseren. “Niet alleen het patent of de technologie maar het totale product inclusief reparaties en totale maintenance. Dat doen we omdat we dan heel dicht op de klant  zitten en van de feedback kunnen leren. Het product gaat niet direct totaal robuust zijn, dus we moeten er heel dicht op zitten. Uiteindelijk hopen we richting een service te gaan.”

Maar het belangrijkste voor Groot is toch de verandering die ze via het bedrijf kan bewerkstelligen. “Wat ik heel leuk vind is dat we enorm veel kunnen met de technologie die we hebben ontwikkeld en nog gaan ontwikkelen. We kunnen echt overal ter wereld oppervlaktes gaan coaten en daar kunnen we heel veel impact mee genereren.”

(Een verslag van @daalder)

De afleveringen van Top Names zijn via Soundcloud en iTunes als podcast beschikbaar dankzij sponsoring van  Merchandise.