Lighthouse Reports is een journalistiek productiebureau dat zich onderscheidt door gebruik te maken van opkomende technieken bij het doen van onderzoek en het vertellen van de verhalen. “We doen veel moeite om een bepaald verhaal te kunnen vertellen, naar een moeilijke plek te gaan en daar mensen te spreken en dan is het vervolgens best wel onbevredigend als het dan in een krant komt met 800 woorden en een dag later weer verdwijnt. Vanuit die onvrede zijn we op zoek gegaan naar andere manieren om verhalen te vertellen en die ook bij een andere, jongere doelgroep te laten landen. Maar we vinden het ook gewoon heel leuk om nieuwe dingen te doen”, aldus Ludo Hekman, journalist en creative producer bij Lighthouse Reports.

Recent voorbeeld van een Lighthouse productie: Track and trace of the Dutch arms. Een diepgravend onderzoek naar waar door Nederland verkochte wapens uiteindelijk terecht komen. “We hebben een open source onderzoek opgestart samen met Bellingcat die daarin gespecialiseerd zijn. We zijn gaan zoeken naar open source bronnen en daarna gaan kijken of we daarmee kunnen ontleden waar bijvoorbeeld Nederlandse pantserwagens of F16’s terecht gekomen zijn in de loop der jaren. We hebben die onderzoeken ook open neergelegd op bijvoorbeeld Twitter: zijn er experts te vinden die hier meer over kunnen vertellen. Dus zowel de onderzoeksmethode als het betrekken van mensen weken af van de norm.”

“Binnen 2 of 3 stappen bij de juiste mensen”

Hekman is zeer te spreken over de impact van Twitter. Zo ben je meestal al binnen 2 of 3 stappen bij de juiste mensen die kunnen helpen met het vinden van specifieke informatie. “Het mooie daarvan is dat je een hele snelle leercurve kunt krijgen. Dat merken we bij een bootcamp over wapenhandel. We zaten met 15 onderzoekers bij elkaar, je volgt elkaar, becommentarieert elkaar, moedigt elkaar aan en daardoor boek je heel gefocust heel snel resultaat. Op Twitter werkt dat precies hetzelfde. Je zegt iets, mensen sturen het door en geven commentaar. Het gaat heel snel. Je leert veel meer in veel kortere tijd dan wanneer je alles zelf moet doorlopen. Dat is denk ik ook één van de redenen geweest waarom het zo’n succesvol project is geweest waarin we echt in korte tijd enorm veel hebben kunnen uitzoeken.”

Ook buiten de journalistiek was het een geslaagd project. “Er zijn een aantal kamervragen gesteld en er komt nog een debat aan over het wapenexportbeleid. Daar komen gegevens uit ons onderzoek in naar voren. Er zijn ook meer mensen die het nu volgen en beter snappen hoe het werkt. En er zijn gesprekken met mensen in Duitsland en Frankrijk om hetzelfde te doen, dat is ook een manier van impact. Dus we zijn wel tevreden eigenlijk.” Niet elke nieuwe vorm is direct een doorslaand succes. Zo bleek de drempel om in te stappen bij een journalistieke game van Lighthouse Reports toch aan de hoge kant.  Door het spelen van de game werd steeds meer informatie ontsloten. “We hebben daar onderzoek naar gedaan en daaruit bleek dat op het moment dat je de game ging spelen de impact groter was dan bij het lezen van een lang stuk, maar dat de drempel om het te gaan spelen best wel hoog was. Je moet er tijd voor nemen en je de regels eigen maken. Dat moet je willen. Daar haakten veel mensen af. Uiteindelijk is die serie vooral succesvol geweest in de onderwijswereld die hem is gaan gebruiken.”

“De controlemogelijkheden zijn ongekend”

Veel nieuwe technieken zijn aanvankelijk duur en ingewikkeld, maar worden steeds goedkoper en eenvoudiger om te gebruiken. Veel technieken lijken ook maar korte tijd interessant. “Wij zien dat heel veel dingen komen en gaan naar een tijdje. Dat is de normale cyclus voor een hype: heel veel mensen stappen er in, gebruiken iets een tijdje en vallen dan weer af. Maar dat is puur de vorm. Ik ben zelf op zich wel hoopvol over de herwaardering van onderzoeksjournalistiek. Ik heb het idee dat het toch meer en meer wordt gezien als noodzakelijk voor heel veel partijen om zich te blijven onderscheiden van alle goedkope, gratis content.” Wat Hekman betreft is open source journalistiek wel een echt blijvertje. “De controlemogelijkheden zijn echt ongekend. Je kan op je zolderkamer een multinational gaan controleren of die doet wat hij belooft. Dat vind ik een voorbeeld van positieve impact, waar misschien wel veel meer in zit dan wat we er tot nu toe hebben uitgehaald.”

De nieuwste trends waar Lighthouse Reports op dit moment naar kijkt zijn hoogwaardige satellietbeelden en immersive audio (360 graden audio). Daarvoor wordt altijd samengewerkt met specialisten op het terrein van de nieuwe techniek. “Wij zijn primair journalist en geen specialist op één van die gebieden.” Lighthouse Reports kiest er ook voor om altijd samen te werken met een bestaande mediapartner. “Wij vinden het toch best belangrijk om met traditionele media partners samen te werken, omdat het opbouwen van een eigen publiek wat groot genoeg is om een beetje impact te hebben voor en partij die niet dagelijks of wekelijks met producties komt best wel lastig te doen is.” Daarbij geeft samenwerken met traditionele media vaak automatisch een kwaliteitsstempel. En het pakt gunstig uit voor het binnenhalen van geld. “Veel fondsen stellen dat ook als voorwaarde. Die hechten er ook waarde aan.”

(Een verslag van @daalder)

De afleveringen van Top Names zijn via Soundcloud en iTunes als podcast beschikbaar dankzij sponsoring van  Merchandise.